Κατοικίδιοι άνθρωποι, έξυπνες μηχανές και η μεγάλη απογοήτευση
Τα πρόσφατα επιτεύγματα της επιστημονικής έρευνας, όσον αφορά την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), προκαλούν πλέον εκρήξεις θαυμασμού στο πλατύ κοινό αλλά και μεταξύ των ειδικευμένων επιστημόνων. Μαζί με τον περίφημο αλγόριθμο που πριν λίγο καιρό έφτιαξε το πρώτο έργο ζωγραφικής, το μεγαλύτερο θαυμασμό συγκεντρώνουν τα προγράμματα εκείνα που έχουν την δυνατότητα να συνδιαλέγονται με τον άνθρωπο και να απαντούν στις ερωτήσεις του. Δεδομένης της στενής σχέσης μεταξύ γλωσσικής έκφρασης και νοητικών διεργασιών, είναι φανερό ότι αυτή η ικανότητα μοιάζει να χαρίζει, για πρώτη φορά στην ιστορία, κάτι που μέχρι τώρα αποτελούσε προνόμιο του ανθρώπου: σκέψη. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Χωρίς βέβαια να είναι δυνατόν να αναφερθούμε σε όλες τις τεχνολογικές και φιλοσοφικές παραμέτρους του προβλήματος, οφείλουμε να σταθούμε, έστω και επιγραμματικά, σε μία βασική πτυχή του ζητήματος: τη διαφορά μεταξύ ανταλλαγής πληροφοριών (κάτι που πχ μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός απλού ηχητικού κώδικα) και πλήρους γλωσσικής έκφρασης, θεμελιώδους πράξης του ανθρώπινου πολιτισμού.
Το μεταναστευτικό πρόβλημα και η κατάρρευση της ευρωπαϊκής ιδέας
Το μοντέλο του ανθρώπου που απλά άγεται και φέρεται από τις άλογες επιθυμίες του, είτε αυτές αφορούν την σεξουαλική του ταυτότητα είτε το δικαίωμά του να αλλάζει κατά βούληση χώρα διαμονής, δεν προετοιμάζει μια κοινωνία ελευθερίας, αλλά αντιθέτως μια κοινωνία-μυρμηγκοφωλιά, μια κοινωνία-εργοστάσιο όπου η ανθρώπινη προσωπικότητα θα συνθλιβεί μέσα στην άπειρη μάζα των απείρως «διαφορετικών» ατόμων. Μια τέτοια μάζα, εύπλαστη, απρόσωπη και πειθήνια -αρκεί να μπορεί να ικανοποιεί ανά πάσα στιγμή τις «επιθυμίες» της- είναι ακριβώς το όνειρο των κάθε είδους εξουσιαστών, όνειρο για το οποίο εργάζονται επιμελώς – εθελοντικά ή με μισθό οι φανατικοί εχθροί τους.
Ο Ζαν-Μαρκ Μαντοζιό και η «απάτη του Μισέλ Φουκώ»
Αυτή η τόσο περίπλοκη και νεφελώδης πρόζα είναι ένα συνονθύλευμα φουκωικών όρων («χρήση των γνώσεων» - εναλλασσόμενη με τη «δυναμική των γνώσεων»-, «μηχανισμοί», «αποφαντικά πεδία» κ.ο.κ.). Η παραπάνω φρασεολογία, με το επιτηδευμένο της ύφος, που έχει σκοπό να καλύψει ένα αβυσσαλέο κενό είναι ακριβώς η γλώσσα της μη-σκέψης. Χάρη σε αυτήν, οι γραφειοκρατίες που προσποιούνται ότι οργανώνουν την έρευνα στον τομέα της ιστορίας των επιστημών δικαιολογούν καθημερινά την ύπαρξή τους
Το αίνιγμα του Μόμπι Ντικ
Σύσσωμοι οι μετα-αποικιακοί κριτικοί ταυτίζουν τα μυθιστορήματα του δέκατου ένατου αιώνα με το ρατσισμό, θεωρώντας ότι δεν εκτελούν παρά αυτοκρατορικές εντολές για το οικείο και γνώριμο κοινό τους, ενώ αντανακλούν την ακλόνητη πίστη στην επιστημονική αντικειμενικότητα. Κατ’αυτόν τον τρόπο προσφέρουν κακή υπηρεσία· διότι στην πραγματικότητα διαστρεβλώνουν πέρα για πέρα τον Μόμπι Ντικ. Ο Μέλβιλ γνωρίζει πολύ καλά τα όρια του επιστημονισμού, του ρομαντισμού και της περιπέτειας. Επιπλέον, δεν στοχάζεται απλώς μια νέα δημοκρατική κουλτούρα, αλλά μας ωθεί να την σφυρηλατήσουμε.
Christopher Lasch – Το θέατρο της καθημερινής ζωής
Για τον Λας δεδομένου ότι η κοινωνία παρουσιάζεται δίχως μέλλον -πράγμα που εκδηλώνεται μέσα από τον «μαρασμό της αίσθησης του ιστορικού χρόνου»- η ζωή αποκτά νόημα μόνο σε συνάρτηση με το παρόν και μόνο μέσα από τη συστηματική φροντίδα της «προσωπικής ολοκλήρωσης». Οι άνθρωποι επικεντρώνονται σε μια στάση ζωής με γνώμονα το «ζήσε τη στιγμή». Για τον Λας το όραμα του σύγχρονου ανθρώπου είναι ναρκισσιστικό, γιατί βλέπει τον κόσμο ως καθρέφτη του εαυτού του και δεν ενδιαφέρεται για τα εξωτερικά γεγονότα ή την πραγματικότητα, εκτός κι αν τα γεγονότα του «επιστρέφουν» μια αντανάκλαση της δικής του εικόνας. Έτσι το Άλλο χρησιμοποιείται ως απλό μέσο τροφοδότησης του Εγώ, σε μια διεστραμμένη σχέση όπου δεν υπάρχει αμοιβαιότητα και πραγματική ενσυναίσθηση.
Η γοητεία της «προοδευτικής σύγκλισης»: μια πικρή ιστορία ελιτισμού
Στην πραγματικότητα, η ιστορία και η ηθική δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι που έχει μια ειρηνική, καλή και γραμμική πορεία: καταγράφει κρίσεις, ξεριζωμούς, σπαραγμούς και καταστροφές που αναιρούν την ίδια την έννοια της προόδου. Ο Spengler προσπαθώντας να ανακαλύψει τη μορφολογία της ιστορίας και να μελετήσει τη μορφή που ενσωματώνει κάθε πολιτισμός, υποστήριξε ότι ο κόσμος μπορεί να θεωρηθεί ως «ιστορία», δηλαδή ως ένα σύνολο μοναδικών φαινομένων ή ως «φύση», δηλαδή ως ένα σύνολο φαινομένων που συνδέονται με πολιτιστικούς δεσμούς[24]. Από την άλλη, το κράτος για τον Spengler είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός, ο οποίος γεννιέται, αναπτύσσεται και πεθαίνει, ακριβώς όπως ο άνθρωπος.
