Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο μεταίχμιο: αλλαγή ή διάλυση
Χρησιμοποιήσαμε, ως πυξίδα, τη βεμπεριανή σκέψη γιατί πιστεύουμε ότι είναι πραγματιστική, γνήσια συνέχεια της πολιτικής σκέψης του Μακιαβέλλι. Ο Γερμανός, ως κλασικός κοινωνιολόγος, προσπάθησε να δει τον κόσμο όπως είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι. Ελάχιστα μας αφορούν οι κατηγορίες περί ενός Weber οπαδού του γερμανισμού που φλέρταρε έντονα με τον επιθετικό Γερμανικό εθνικισμό, διότι έχουμε επίγνωση ότι είναι άλλο το γεγονός και άλλο οι αξίες, άλλο η πραγματικότητα και άλλο η επιθυμία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πραγματικότητα μπορεί να παραμορφωθεί τόσο μέσα από το πρίσμα του πεσιμισμού, όσο και από το ιδιαίτερα διαθλαστικό φακό του οπτιμισμού, οδηγώντας σε επικίνδυνα μονοπάτια την πολιτική σκέψη.
Πανδημία και αναστοχασμός: επιστροφή στα θεμελιώδη
Αυτή η νέα κουλτούρα, όπου η φωτιά έχει μετατοπιστεί από το κέντρο της οικίας στο εξωτερικό περιβάλλον, φαίνεται ότι έχει οδηγήσει και στην δραματική αύξηση της κατανάλωσης. Δεν είναι επομένως μόνον τα πολυάριθμα διαζευγμένα ζευγάρια που σχεδόν διπλασιάζουν το κόστος διαβίωσης (έξοδα κατοικίας, ενοίκιο, πάγια για παροχές νερού και ενέργειας), αλλά και το αυξημένο κόστος διατροφής για τις οικογένειες που συνεχίζουν να ζουν υπό την ίδια σκέπη, αλλά έπαψαν να μαγειρεύουν στο οικογενειακό τσουκάλι. Στις μέρες μας ευδοκιμεί η τηλεοπτική γαστρονομία και η μόδα των σεφ.
Προορισμός σπίτι
Αυτός ο περιορισμός –που εξαρτάται κι από εμάς τους ίδιους- φαίνεται ότι θα ισχύσει για ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και μας καλεί, κατά τη γνώμη μας, να κάνουμε τα εξής. Πρώτον να επιδείξουμε πειθαρχία και συνέπεια, ώστε να πετύχουμε συλλογικά το στόχο. Δεύτερον να δείξουμε πίστη στον άνθρωπο: πολιτικό, ιατρό, επιστήμονα, ερευνητή, ειδικό και σε όλους όσους εργάζονται στον χώρο των τροφίμων, του φαρμάκου και του ιατροτεχνολογικού υλικού (τους λεγόμενους key workers) για να κρατηθεί όρθια η εφοδιαστική αλυσίδα και να αντιμετωπιστεί η πανδημία. Τρίτον, ως πολίτες, να είμαστε σε επαγρύπνηση απέναντι σε εκείνους που μας κυβερνούν ή θα ήθελαν να μας κυβερνήσουν και απέναντι σε όσους ενδεχομένως θα ήθελαν το χάος για να θρέψουν τις άρρωστες και μηδενιστικές ορέξεις τους. Τέταρτον, να αναλογιστούμε και να ανακαλύψουμε την αξία της επιβράδυνσης των ρυθμών, της ολιγάρκειας, αλλά και της βελτίωσης της διάστασης στην οποία ζούμε τώρα, δηλαδή στο πραγματικό μας σπίτι
H Πανδημία, ο κεϋνσιανισμός και η Λερναία Ύδρα
Βιώνουμε εποχές όπου η παρατεταμένη κρίση μοιάζει με Λερναία Ύδρα και κανείς δεν γνωρίζει πώς κι αν ο σύγχρονος άνθρωπος θα καταφέρει, ως άλλος τεχνοκράτης Ηρακλής, να θάψει το «αθάνατο κεφάλι» της, ώστε να σταματήσει την αναπαραγωγή της. H πανδημία του κορωνοϊού ήρθε να κάνει τον άθλο ακόμη πιο δύσκολο φέροντας δραματικές αλλαγές σε πλανητικό επίπεδο. Σε σχόλιό του Α. Παπαχελάς[1] γράφει πολύ εύστοχα: «Μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά εδώ και έξω […] με βάση ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ. Γιατί, μην έχετε καμία αμφιβολία, κάτι τέτοιο θα χρειαστεί». Αυτή η διαπίστωση, περί της ανάγκης ενός Σχεδίου Μάρσαλ, κατά τη γνώμη μας λέει την αλήθεια, όμως χρειάζεται επεξηγήσεις, διότι σε σχέση με την μεταπολεμική εποχή τα δεδομένα σήμερα είναι πολύ διαφορετικά.
Κορωνοϊός: το ιταλικό παράδειγμα και το ενδεχόμενο ενός άλλου κόσμου
Η ζωή ασφαλώς δεν θα τελειώσει αλλά ως είδος θα κληθούμε τους επόμενους μήνες να αναλογιστούμε αμέτρητα πράγματα: Τι δεν πήγε καλά; Γιατί και πότε μας ξέφυγε κατάσταση; Τι θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει διαφορετικά; Πώς και πότε θα επουλωθούν οι πληγές από τις αιφνίδιες και μαζικές απώλειες αγαπημένων; Ποια μέτρα πρέπει να λάβουμε για να περισώσουμε οι χώρες τις οικονομίες μας; Όλα αυτά τα ερωτήματα είναι εύλογα και καλώς θα προκύψουν, το βασικό όμως ερώτημα θα έπρεπε να είναι το εξής: θα αλλάξει κάπως τον κόσμο αυτή η «αφύπνιση; Με άλλα λόγια αυτή η μέχρι χθες άγνωστη ασθένεια που κινδυνεύει να φέρει κατάρρευση της ανθρώπινης ζωής και της οικονομίας θα μας μάθει κάτι που θα μας αλλάξει για πάντα; Ο σύγχρονος άνθρωπος μοιάζει να έχει χάσει της αίσθηση του ορίου και αυτή η περιπέτεια μπορεί να μην καταφέρει να τον μεταμορφώσει ώστε να ακολουθήσει μια άλλη πορεία με πυξίδες το μέτρο, δηλαδή τα όρια και τα σύνορα, την ομορφιά και την ευπρέπεια.
Η Πολιτική Ορθότητα στην υπηρεσία του «πολιτισμικού πολέμου»
Επομένως η «προστασία» εδώ έχει τη σημασία: προστατεύω (με τρόπο πολεμικό) το δόγμα μου από τις επιθέσεις όλων όσων μπορούν να το αμφισβητήσουν, συνήθως της πλειοψηφίας των ανθρώπων. Ας σκεφτούμε: τί νόημα θα μπορούσε να έχει μια αόριστη και γενική προστασία του ανθρώπου από τις «κακές» έννοιες; Ποιος είναι αυτός που θα καθορίσει τη σημασία των εννοιών; Και κυρίως, ποιός θα απαλλάξει τον άνθρωπο από τα παθήματα και τα λάθη που οδηγούν στην ωρίμανση της σκέψης; Σίγουρα όχι μια αυτόκλητη χούφτα ακτιβιστών, ακαδημαϊκών και φοιτητών που έχουν αναλάβει τον ρόλο του προϊσταμένου και πατρόνου της γλώσσας.
